Opinie: Het klimaat is geen ver-van-je-bed-show meer

Het klimaat is geen ver-van-je-bedshow meer

Opinie door Nori Spauwen

Hittegolven, overstromingen en golven van zes meter: de natuur geeft ons heldere signalen dat het huidige systeem niet houdbaar is, stelt Nori Spauwen. Het is tijd om vandaag nog in actie te komen.

Dat het juist de doorzonwoning is die ons lijkt te gaan nekken, had ik niet verwacht. De grote ramen van onze huizen, die symbool staan voor onze trotse Nederlandse burgerlijke verworvenheid, maken dat we slecht voorbereid zijn op de extreme hitte die de opwarmende aarde voor ons in petto heeft.

Maar een hete doorzonwoning, hoewel daarin af en toe heus weleens een fragiele oudere omkomt, is nog steeds klein leed vergeleken met wat ons over een paar jaar te wachten staat. Want dan komt het water. Het is de meest mesjogge Nederlandse traditie dat wij het bouwen van nieuwe woningen in polders twee meter onder zeeniveau combineren met een totale inactie op het gebied van klimaat. Het VN-klimaatpanel IPCC voorspelt dat het zeewater deze eeuw nog 1 tot 2,5 meter gaat stijgen. Daar is niet tegenop te deltawerken.

Toch staan we op een magisch moment in de tijd. Een tijd waarin de gevolgen van de opwarmende aarde zich elke dag verder aan ons ontvouwen. En tegelijkertijd verschillende crises ons hetzelfde signaal geven: ons oude systeem werkt niet meer.

De aannames over hoe de wereld in elkaar zit zijn in Nederland de afgelopen eeuwen weinig veranderd. De Verlichting vertelde ons dat de westerse mens superieur is (vanwege de ratio), en dat de natuur - inclusief mensen die wij beschouwden als inferieur - tot onze beschikking staat, om te gebruiken voor ons genot en onze welvaart. En hoewel de slavernij werd afgeschaft vanwege toch al te grote morele bezwaren, bleef het extractivisme, het idee dat wij de natuur helemaal mogen leegtrekken voor ons eigen gewin, kranig overeind staan. Als een plaag sprinkhanen trekken we nog steeds over de wereld om alles van waarde eruit te trekken en om te zetten in consumentenproducten, de aarde berooid achterlatend.
‘Als een plaag sprinkhanen trekken we nog steeds over de wereld om alles van waarde eruit te trekken’
Het neoliberalisme van de afgelopen decennia doet daar nog een schepje bovenop, door zijn naïeve idee dat bedrijven gericht op winstmaximalisatie voor een klein clubje aandeelhouders, magischerwijs ook zullen bijdragen aan het publieke belang. Deregulatie is dus het beste voor iedereen. Dit bemoeilijkt het nemen van klimaatactie, dat het extractivisme een beetje kan beteugelen, nog verder.

Maar dat wij als Nederlanders, zo extreem kwetsbaar als we zijn voor een stijgende zeespiegel, nog steeds zoveel broeikasgassen uitstoten, laat zien dat we helemaal niet zo rationeel zijn als de Verlichting ons doet geloven. Zo wordt ook een basale aanname achter ons sowieso al onethische systeem weggeschopt.
We zijn als mensen niet heel goed in het reageren op gevaar dat diffuus is en ver weg in de tijd. Nou, goed nieuws: het gevaar is niet meer diffuus, ver weg, of later. Sla deze week een krant open in welk werelddeel dan ook en zie de klimaatcrisis in volle glorie: bosbranden, een wereldwijde hittegolf, overstromingen, golven van zes meter hoog over Hawaï. Duizend mensen stierven deze week in Portugal door de droogte en hitte, terwijl overal in Europa de hitterecords sneuvelden. In Australië kwam een rapport uit dat de natuur daar al onherroepelijk verwoest is.

Tegelijkertijd leek het of Poetin de gaskraan dichtdraaide, is de inflatie torenhoog en kunnen we geen huizen meer bouwen vanwege de vervuilende intensieve veeteelt in ons land.

De wereld geeft ons allerlei signalen. We hoeven alleen maar te luisteren. Ons huidige systeem is archaïsch, gebaseerd op foutieve aannames, en voldoet niet meer om ons collectieve welzijn te vergroten in de huidige wereld waarin we leven. Er is een nieuw systeem nodig, en dat komt er niet vanzelf. Daar zullen we allemaal aan moeten bijdragen.

Dus we mogen allemaal wel wat activistischer worden. Gascrisis? Maak van het momentum gebruik om minder energie te verbruiken, je huis te verduurzamen, van het gas af te gaan. Hoge inflatie? Koop minder spullen die je toch niet nodig had. Bespaar je enorm veel CO2 mee. Vervuilende veeteelt? Eet minder zuivel en vlees. Volledig plantaardig eten is ook nog eens veel gezonder, kijk maar naar de Wimbledon-finale waar twee plant-based atleten tegenover elkaar stonden. Koop met vrienden een stukje land en begin er een voedselbos. De bomen die je plant halen CO2 uit de lucht en je kunt er gezond en lokaal van eten. Stap over op een duurzame bank. Divesteer van fossiele brandstoffen.

Dus: wat kan je vandaag nog doen om een nieuw systeem te creëren? Want de tijd dat je dit als een ver-van-mijn-bed-show kon negeren is voorbij.

Nori Spauwen is politiek filosoof en oprichter van Embassy of Change.

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/opinie/1446028/het-klimaat-is-geen-ver-van-je-bed-show-meer-pul2caRPtJJD