Opinie: Racisme bij de Belastingdienst

Mijn opinie in het Financieele Dagblad

Binnen onze Belastingdienst ging jarenlang een handleiding rond die zei dat frauderisico ingeschat mocht worden op basis van nationaliteit, zo bleek deze week. Ook een gift aan een moskee kon zorgen dat je op de zwarte lijst belandde. Volgens staatssecretaris Marnix van Rij is dat geen racisme, want ‘dan gaat het om het stelselmatig en bewust vernederen van een bevolkingsgroep en dat gebeurt hier niet.’

Met andere woorden, de staatssecretaris die belast is met het explosiefste dossier, waar al een kabinet op is gevallen, kwam deze week met een zelfgebakken kuldefinitie voor de belangrijkste pijler van onze samenleving: de gelijke behandeling van onze burgers. 

Als burgers hebben we een deal met de overheid: wij betalen belasting, onderwerpen ons aan wetten en accepteren dat de staat een geweldsmonopolie heeft. In ruil daarvoor vragen we één ding: een rechtvaardige overheid. Omdat je niet wil dat die rechtvaardigheid fluctueert naar gelang de politieke kleur van het kabinet, hebben we een grondwet. Die grondwet is de kern van de deal. Het belangrijkste principe, de Poolster, is Artikel 1: iedereen in gelijke gevallen gelijk behandelen. Voor ambtenaren moet dit artikel de magneet in hun morele kompas zijn.

Wij, burgers, betalen de ambtenaren. In het Engels zeggen ze dat trouwens mooier: civil servant. Als ambtenaar ben je dienaar van het volk. Dat maakt het zo cru dat juist het instituut dat onze bijdrage aan het sociaal contract afhandelt, stelselmatig, in beleid en uitvoering, discrimineerde op kenmerken als godsdienst. Zodra we onze belastingeuro’s overmaakten, werd de deal al verbroken.
We zagen dat burgers hun huizen en soms zelfs hun kinderen kwijtraakten. Maar nooit zagen we dat ambtenaren hun baan kwijtraakten. Journalist Tim Hofman kondigde in februari aan dat hij een verhaal maakt over het toeslagenschandaal, net als eerder over The Voice. ‘Welke ambtenaren zijn verantwoordelijk voor het racisme, levens verwoesten en mensen traumatiseren? En werken zij nog bij de Belastingdienst?’ vroeg hij. Hofman wil kunnen checken of en hoe er intern geacteerd is.

‘We zagen dat burgers hun huizen en soms zelfs hun kinderen kwijtraakten. Maar nooit zagen we dat ambtenaren hun baan kwijtraakten’

Want de verantwoordelijke bewindslieden zeggen daar niets over. Die komen met kuldefinities om zichzelf en hun ambtenaren uit de wind te houden. In plaats daarvan zouden we Van Rij eens heel hard willen horen zeggen: ‘Als je artikel 1 van onze grondwet niet begrijpt, heb je bij de Belastingdienst niets te zoeken.’

Het sociaal contract tussen overheid en burger is de afgelopen jaren geërodeerd. Ambtenaren zonder magneet in hun moreel kompas moeten we ontslaan. Het racisme moet de overheid uit. Those civil servants are not serving us.

Nori Spauwen is politiek filosoof en oprichter van Embassy of Change.

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/opinie/1434825/de-week-dat-de-staatssecretaris-een-kuldefinitie-verzon-oul2caRPtJJD